Pandemi öncesi süreçte atağa geçen ve konuta kapanmayla birlikte suratını artıran uyuz salgını, neredeyse 3 yıldır sürat kesmiyor. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Dermatoloji Anabilim Dalı’ndan Prof. Dr. Zekayi Kutlubay, 22 yıllık uzmanlık deneyiminde bu kadar uzun süren bir uyuz atağı görmediğini söyleyerek “Piyasadaki mevcut ilaçların büyük çoğunluğuna direnç geliştiği için hastalar tam tedavi olamıyor. Bu da hastalığın aile içi yayılımını, buradan da topluma geçişini kolaylaştırıyor. Biz, dirençli olaylarda klasik sistemlere döndük ve eczanede yapma ilaç hazırlatıyoruz. Yapma ilaçlarla tam tedavi başarısı yüksek. Fakat tüm ailenin bu tedaviyi alması gerekiyor” dedi.
Eskiden daha çok askeri koğuşlar, yurtlar, bakım konutları üzere toplu ömrün ağır olduğu yerlerde rastlanan uyuz salgınları, son 3 yıldır konutlarımızdan çıkmıyor. Dirençli uyuz olayları nedeniyle neredeyse 3 yıldır devam eden salgının piyasadaki ilaçların birçoklarına hastalarda direnç gelişmesi nedeniyle hastaların tam olarak tedavi edilemediğini, bu nedenlerle de aile içi bulaşın devam ederek topluma da yayıldığını vurgulayan uzmanlar, devayı klâsik sistemlere dönüşte buldu. Artık birçok dirençli uyuz olayı, hekimin reçetesi ile eczanelerde yapılan yapma ilaçlarla tedavi edilebiliyor.
İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa – Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Dermatoloji Anabilim Dalı’ndan Prof. Dr. Zekayi Kutlubay, “22 yıllık meslek hayatımda birinci kez bu kadar uzun müddet devam eden bir uyuz salgını görüyorum. Yaklaşık 3 yıldır falan sürüyor. Çoklukla birkaç tane dermatolog dolaşıp, piyasadaki birçok ilacı kullanıp yarar görmeyen hastalar geliyor. Hatta tüm aile, çoluk çocuk uyuz şikayeti ile başvurabiliyor. Ya da birebir konutta yaşayan arkadaşlar ortasında değişik vakitlerde hastalık ortaya çıkabiliyor” dedi.
“Eskiden uyuzu daha çok koğuş, yatakhane, yurt hastalığıydı”
Hastaların birçoklarının zati evvelden teşhis almış ve pek çok tedavi seçeneğini tüketmiş şahıslar olduğunu ve “Evdeki eşyaları her gün temizliyorum, çarşafları, çamaşırları yıkıyorum, kaynatıyorum fakat geçmiyor” diyerek kendilerine başvurduğunu anlatan Prof. Dr. Kutlubay, “Aslında haklılar, zira mevcut ilaçlara karşı direnç geliştirmiş oluyor birden fazla. İlaçları tesir etmeyince de aile içinde yayılıyor, aile içinde yayılım da toplumda yayılmasına artırıyor. Biz evvelce uyuzu daha çok koğuş, yatakhane, yurt ya da bakım meskeni üzere toplu yaşanılan yerlerde görürdük. Zira oralarda bulaş çok daha kolay olurdu. Oralarda tekrar görüyoruz fakat artık aile içi bulaşlar çok arttı” diye konuştu.
“Eskiden seçenek yoktu, artık seçenek çok direnç var”
Dirençli uyuz olaylarını artık yapma ilaçlarla yönetmeye çalıştıklarını kaydeden Prof. Dr. Kutlubay, “Eczacılara özel olarak ilaç hazırlatıyoruz. Hasebiyle klâsik sistemlere biraz dönüş yaşıyoruz. Bu üslup yapma ilaçları eski hekimler çok kullanırdı, zira piyasada bu kadar ilaç seçeneği yoktu. Lakin şu an çok seçenek olsa da mevcut ilaçlara bir direnç kelam konusu. O nedenle yapma ilaçlara yönelmek zorunda kaldık. Yapma ilaçlarda kükürt, katranlar, bir grup farklı hususlar var. Tek dezavantajları makûs kokması. Zira bu ilaçları cilde en az 3 gün üst üste sürmek ve 3 gün boyunca yıkanmamak gerekiyor. Bu da hastalarda biraz toplumsal izolasyona sebep oluyor, ya işe gitmiyorlar ya da toplumsal hayattan çekiliyorlar tedavi nedeniyle” dedi.
“Mağazada kıyafet denemeyle uyuz bulaşmaz”
Uyuzun bulaşması için uzun müddetli cilt ya da eşya/giysi teması gerektiğini belirten Prof. Dr. Kutlubay, mağazada kıyafet denemeyle uyuz bulaşma riskinin çok da mümkün olmadığını kaydederek şu bilgileri verdi:
“Uyuz da, bit de yaşamak için beşere mecburî parazitler. İnsan bedenine, derisine muhtaçlık duyarlar. Uyuz paraziti, derinin altında açtığı tünellerde hem yumurtalarını bırakır, hem de hayatını sürdürür. İnsan bedeni dışında en fazla 3-4 gün canlı kalabilir. Münasebetiyle bir bireyden diğer bir bireye o denli çabucak bir tokalaşmayla, yalnızca ufak sarılma ile çabucak geçmez. En az 15 dakikalık sıkı bir temas gerekiyor. Uyuzlu bir kişinin giysilerini, havlularını, yatağını kullanırsanız o biçimde de bulaşma bahtı var. Lakin mağazada denediğiniz bir kıyafetten uyuz bulaşması çok ender olabilecek bir şey. Teorik olarak evet bu türlü bir risk var lakin pratikte çok da mümkün gözükmüyor. 1-2 dakikalık giysi denemesiyle parazitin size geçirmesi çok mümkün görünmüyor. Ancak yeniden de yeni alınan kıyafetlerin giyilmeye başlanmadan evvel kesinlikle yıkanması gerekiyor. Bu yalnızca uyuz paraziti için değil, öbür mikroorganizmalar ya da bulaşıcı hastalıklar açısından da gerekli.”
“Dünyanın da başı uyuzla dertte”
Sadece Türkiye’de değil dünyanın çeşitli ülkelerinde de uzun müddettir devam eden uyuz salgınları olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Kutlubay, kelamlarını şöyle noktaladı:
“Onların da başlarına bela. Lakin sanırım bizde biraz daha fazla üzere duruyor. Pandemi ile bir arada aile içi bulaşlar arttı evet, tüm aile uyuzlu bir biçimde kliniklere gitmeye başladı. Fakat salgının devam etmesinin asıl nedeni, piyasadaki mevcut ilaçların birçoklarına karşı hastalarda direnç gelişmesi. Uzun mühlet tıpkı ilacı kullandığınızda mikroorganizma ya da parazitlerin direnç geliştirme durumu var. Ayrıyeten, biz tedaviyi belirtisi olsun olmasın ailedeki herkese veriyoruz. Zira aile içinde bir şahısta uyuz varsa, başkalarında belirtiler çabucak ortaya çıkmayabiliyor. Uyuzun belirtisi gece uyutmayan kaşıntılar, el parmakları ortasında, el bileği ve karın bölgelerinde sivilce gibisi döküntüler. Bu belirtiler olmadan da uyuz kapmış olabiliyorsunuz, zira bu kaşıntılar 2-3 hafta sonra ortaya çıkıyor. O yüzden kaşıntı olsun olmasın, konuttaki herkesin bu ilaçları kullanması zarurî. Ayrıyeten konuttaki bütün çarşaflar, havlular, giysiler, en az 60 derecede yıkanmalı. Yıkanamayacak olanlar ya kuru temizlemeye verilmeli ya da bir torbaya sıkıca kapatılıp balkonda bir hafta bekletilmeli.” (DHA)