İş Sıhhati ve Genel Müdürlüğü tarafından bir otelde düzenlenen “Uzaktan Çalışmada İş Sıhhati ve Güvenliği Çerçevesi: Sağlıklı ve Üretken Uzaktan Çalışma” bahisli panele katılan Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanı Vedat Alım, çalışma hayatı mevzuatının, toplumun değişim suratına bağlı olarak değiştirilmesi, bu bahislerde yenilik yapılması gerektiğini belirtti. 8 saatlik çalışmanın azalması yolunda pilot uygulamaya gidilmeye başlandı. Pekala Türkiye’de çalışma saatleri azalır mı?
“BİRÇOK ÜLKEDE 8 SAATİN AŞAĞIYA ÇEKİLMESİNE DÖNÜK ÇALIŞMALAR VAR”
8 saatlik çalışma mühletinin olağan olarak algılanmaya başlandığını belirten Bakan Vedat Alım, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Oysa yeni teknolojiler, insanın emeğini ikame eden yeni bilgiler üretim sürecine girdikten sonra 8 saat mesai artık eski alışkanlığımızın bir kesimi olarak duruyor diye düşünmemiz, eleştirmemiz lazım. Bugün birçok ülkede 8 saatin aşağıya çekilmesine dönük çalışmalar var. Geçtiğimiz günlerde İngiltere’de bu hususta pilot bir uygulama başlatıldı. Bunlar yaygınlaşacak. Muhtemelen 25 yıl sonra 6 yahut daha az saat fiziki çalışma, onun dışında uzaktan çalışmanın da olduğu çalışma biçimleri devreye girecek. Bu kaçınılmaz. Teknoloji emeği ikame ettikçe, teknoloji üretim sürecinin yerle bağını kopardıkça bu değişmeler kaçınılmaz olarak ortaya çıkacaktır.” Pekala Türkiye’de mesai saatleri değişiyor mu? Uzman isimler yanıtladı.
BAKAN ALIM 8 SAAT MESAİNİN DÜŞÜRÜLEBİLECEĞİNİ AÇIKLAMIŞTI. BU NE VAKİT MÜMKÜN OLABİLİR?
Konuyla ilgili açıklamalarda bulunan Vergi Uzmanı Muhammet Bayram milliyet.com.tr’ye yaptığı açıklamada şu tabirleri kullandı:
Normal kurallarda burada Devlet Memurları Kanunu’na nazaran aşikâr bir saat yoktur. Mesai saatlerini Valilik belirliyor. Pandemi sürecinde Valilik dedi ki ‘ben gebe ve engellileri çağırmıyorum’ Devlet Memurları Kanunu’nda bu türlü bir süreç yok. Artık her şey elektronik, e-fatura, e-bildirgeler kullanılıyor. Bu kapsamda memurların konuttan iş yapabileceği gösterildi. Ondan ötürü kimi işlerde esnetilme yapılabilir.
Devlet memurunun iş yerine geldiği vakit devlete ekstra sarfiyatı var. Devletin de işçilerinin kendi kamu kurumlarında olduğu sürece masrafları olduğu için müddetler azaltılabilir.
BU ÖZEL DAL İÇİN MÜMKÜN MÜDÜR?
Özel kesim için yasal düzenlemeye gerek yoktur. Buna patronlar karar verecek. Patronların bunu daha etkin biçimde devreye alması lazım. Lakin kamu çalışanları ismine yasal düzenlemeye muhtaçlık olmalıdır.
ESNEK ÇALIŞMA MODELLERİNDEN HANGİLERİ TÜRKİYE’DE ÖNE ÇIKABİLİR?
Bilgisayar üzerinden yapılabilecek işlerin tamamı uzaktan çalışma modeliyle mümkün olabilir. Patronların buna mental olarak hazırlanması gerekiyor. Burada ekran açılıyor. Fiziki çalışma saatini patron kıymetlendirebilir. Yolda kaybettiği vakti üzerine ekleyip o müddette fiili çalışma mühletini ölçebilir. Büyükşehirlerde ulaşım büyük bir sorun. 1 saat gidip 1 saat gelen var. 2 saatlik çalışma mühleti göz önüne alındığında. Çalışma müddeti 8 saat üzerinden hesaplanıyor. Yol mühletinin de bir kısmı eklenebilir. Bu sayede çalışanlar da çalışma randımanını artırabilir.
YARI VAKİTLİ, DAVET ÜZERİNE ÇALIŞMA VE FREELANCE ÇALIŞMA MODELLERİ GİDEREK ARTIYOR. BU ÇALIŞMA MODELLERİ ÜZERİNDE BİR DÜZENLEME YAPILABİLİR Mİ?
Bunlardan en çok etkin kullanılan şudur; freelance çalışanlar vergi mükellefi olmaksızın çalışıyor. Günlük paklığa gelenler gündelik emekçiler oluyor. Bunların günlük sigortası yatıyor. Ben çağırdım, 5 saatlik hizmet verdi 5 saat üzerinden sigorta primi yatırılıyor. Bununla birlikte çalıştıran kişinin vergi sorumlusu ve sigorta sorumlusu olması gerekiyor. Gündelik patron kişi e-Devlet üzerinden sigorta primini yatırıyor.
Freelance çalışanlarda sigorta primi ve vergi yok bunun düzenlenmesi gerekiyor. Yasal bir düzenlenmesi olmalı. Verginin daha az alınması ve sigorta priminin daha az ödenmesi üzere bu dalların teşvik edilmesi gerekiyor. Freelance çalışanlara daha düşük faizli kredi üzere teşviklerin yapılabilir.
SİZCE TÜRKİYE’DE ÇALIŞMA HAYATININ GELECEĞİ NE TARAFTA OLUR?
Bütün Avrupa ve dünyada pandemi süreciyle birlikte konuttan çalışma modeline gidildi. Hizmet dalında çalışanları biz haberlerde görüyoruz., TV’lerde görüyoruz. Çalışma ortamları konut ortamları üzere. Tıpkı biçimde artık geleceğin aslında meskenden çalışma ve rahat çalışma modeli olacağını düşünüyorum. Bu kapsamda meskenden çalışma modelleri ve freelance çalışma modelleri geliştirilebilir.
SGK Uzmanı Emin Yılmaz ise bahisle ilgili şu sözleri kullanmıştı: “Bakan Alım mesai saatleriyle ilgili 8 saatlik kısma değindi. Bizim olağanda mevzuatta haftalık 45 saat, cumartesi günleri de çalışıyorsa 7.5 saat çalışmamız var. İlerleyen periyotlarda buna düzenleme geleceğini söyledi Bakan Alım lakin bu uzun vadede olacak. 20-25 yıl üzere bir süreçten bahsedildi. Avrupa’da İngiltere pilot vilayette düzenleme yapıyor. Yalnızca o ülkenin iş mevzuatında 1 bölge bedellendiriliyor.
ÇALIŞMA SAATLERİ AŞAĞI ÇEKİLEBİLİR Mİ?
Yapılabilir, bizim iş kanunumuzda 4857 iş kanununun 14. Unsurunda uzaktan çalışmaya değinilmiştir. Bunun yönetmeliği 10 Mart 2021’de çıkmıştır. Geçtiğimiz pandemi tesirlerinden ötürü yönetmelik hızlandırıldı. 14. Hususta şu söyleniyor. Emekçi ve patron ortasındaki mukavele rastgele bir iş kontratı olabilir. Bunu uzaktan çalışma olduğu vakit otomatik olarak uzaktan çalışma iş mukavelesine dönüştürülebilir.
Yine unsurun totalde 6 unsuru var. Personel ve patron ortasında olacak. Personel ve patron tarafından talep edilebiliyor. Uzaktan çalışma ile ilgili yöntem ve temeller patrona bırakılıyor. 30 gün içerisinde patron bir karar vermesi lazım. Ülke içerisinde kriz, salgın hastalık varsa patron işyerinin aşikâr bir kısmın yahut tamamını uzaktan çalışmaya yönlendirebiliyor. Uzaktan çalışmanın da yasaya uygun bir formda yapılması lazım.
Bilgisayar başında olması lazım, büyük bir fabrika düşünelim mavi, yakalıların uzaktan çalışma olanaksız oluyor. Önümüzdeki 10-15 yıl sonrasında kimi kesimlerde yeni iş imkanları doğacak. Bunlar da uzaktan çalışmaya müsait olacak.
ÇALIŞMA SAATLERİNİN AZALMASININ YARARI NE OLUR?
Taraflar ortasında iş mukavelesinde yazılı olmalıdır. Uzaktan çalışmada nitelikli çalışanlar yani bankacı arkadaşlar meskenden çalışma yapabiliyorlardı.”