Bartın’ın Amasra ilçesinde 42 personelin hayatını kaybettiği maden ocağında Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı uzmanlarınca gerçekleştirilen ve patlamadan 3 gün evvel tamamlanan kontrollerde 19 mevzuata tersliğin tespit edildiği, 16’sının teftiş esnasında giderildiği, kalan 3’ü için idari para cezasının önerildiği bildirildi.
Amasra ilçesinde 14 Ekim’de meydana gelen maden faciasının tüm taraflarıyla araştırılarak, misal kazaların önlenmesine yönelik önlemlerin belirlenmesi emeliyle kurulan TBMM Araştırma Kurulu, AKP Kayseri Milletvekili Taner Yıldız başkanlığında toplandı.
Toplantının başında her partiden bir milletvekiline kelam veren Yıldız ile CHP Zonguldak Milletvekili Deniz Yavuzyılmaz ortasında kelamlı tartışma yaşandı.
Zonguldak’ın Kilimli ilçesinde özel maden ocağında meydana gelen ve 4 çalışanın yaralandığı kazayla ilgili bölgenin milletvekili olarak kelam almak istediğini belirten Yavuzyılmaz’ın, “Burada kelam vermeniz için daha kaç kişinin ölmesi gerekiyor?” kelamlarına Yıldız, “Saygılı olun, haddinizi bilin. Sorduğunuz sorunun ne manaya geldiğini bilin. Kameralar karşısında konuşma isteğinizi anlıyorum fakat bu tıp işleri öteki yerde yapabilirsiniz” kelamlarıyla reaksiyon gösterdi.
“Her 4 çalışandan biri her yıl kaza geçiriyor”
Komisyonda, Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakan Yardımcısı Adnan Ertem ile Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı yetkilileri madenlerdeki kontrollerle ilgili sunum yaptı.
İş Başmüfettişi Alpaslan Kılıçarslan
Kılıçarslan, geçen yıl tüm kesimlerde 15 bin iş yeri kontrolünde 64 milyon 569 bin lira para cezası uygulandığını aktararak, “Geçen yıl 1000 madende kontrol yapmışız. İdari para cezalarının üçte birini madenlerde uygulamışız. Her sene kontrol yapmamıza karşın iyileştirmeler yapılmadığı için idari para cezaları uyguladık. Yeraltı kömür madenlerinde tespit ettiğimiz konuların yarısının giderilmediğini görüyoruz. Programlı teftişlerimizde olağanda eksik konuların giderilme oranı yüzde 95’tir lakin yeraltı kömür ocaklarında yüzde 50’ye yakın giderememe yahut gidermeme oranları var” bilgisini verdi.
“Giderilmeyen konuların birinci sırasında tahkimatın eksik olması var. Toplu ölümlerin yanı sıra çok fazla gündeme gelmeyen tekli ölümlerimiz var. Bunlar göçükler, tahkimat sebebiyle oluşan kazalar. Burada büyük bir eksiklik olduğunu görüyoruz. En fazla giderilemeyen noksanımız bu. Akabinde mekanik, elektrikli ekipman ve tesislerin rastgele bir parlamaya sebep olmayacak nitelikte olması gerektiğine ait tespitler var. Sonra da havalandırmaya ait merkezi gaz izleme sensörlerinin eksik olması ya da hiç olmaması hususu var.”
“Amasra’daki maden patlamasından 3 gün evvel tamamlanan kontrolde 19 mevzuata terslik tespit etmişiz”
Patlama nedeniyle 41 emekçinin hayatını kaybettiği Amasra Maden Kurumunu her yıl nizamlı olarak denetlediklerinin altını çizen Kılıçarslan, şunları kaydetti:
“Amasra Maden Kurumu’nda en son kazadan evvel 5-11 Ekim tarihleri ortası bir kontrolümüz var. Bu kontrolde 19 mevzuata terslik tespit etmişiz. Bunların 16’sı teftiş esnasında giderilmiş, kalan 3’ü için ise idari para cezası önerilmiş. Şu an rapor kıymetlendirme kademesinde lakin yaklaşık 220 bin lira civarında idari para cezası çıkıyor. Her sene yüksek ölçülerde para cezası görüyoruz. Mevzuata karşıtlık patron tarafından giderilmediği vakit katlayarak para cezası uyguluyoruz. Bu işletmede yazdığımız mevzuata karşıtlığın ikisi de evvelki teftişlerden geliyor. Aslında patronun gidermediği bir mevzuata terslik var.”
Kılıçarslan, Amasra Maden Kuruluşunda 2015 yılında oksijen ve hidrojen sülfür sensörünün bulunmaması ile metan bedellerinin merkezi gaz izleme sistemi tarafından kayıt altına alınmaması nedeniyle üretimi durdurma kararı verdiklerini fakat patronun itirazı üzerine mahkemenin, eksper raporu doğrultusunda durdurma kararını kaldırdığını; 2018 yılında emsal eksikliklerden ötürü verilen durdurma cezasına yönelik itirazın bu kere mahkemece reddedildiğini söyledi.
Kılıçarslan, “Son teftişte tespit edilen 3 bahiste mevzuata karşıtlık var. Havalandırmanın tarafını zıt çevrilecek özellikte olmaması, elektrik ekipmanlarının gerekli özellikte olmaması. Yani bir gaz deşarjı olduğunda oradaki elektrikli ekipmanların patlamaya neden olmaması gerekiyor. TTK’de bunun muadili ekipmanlar var” tabirlerini kullandı.
“Denetimlerin akabinde kâfi sonuçları alamıyoruz”
Sunumun akabinde komite üyeleri Bakan Yardımcısı Ertem ve beraberindekilere sorular yöneltti.
Ertem, Soma ve Ermenek’teki maden kazalarından sonra bilhassa personel sıhhatine yönelik önlemlerin arttırıldığını ve bugüne kadar olumlu sonuçlarının görüldüğünü belirterek, son 8 yıllık süreçte iş kazalarında hayatını kaybedenlerin sayısının azaldığını tabir etti.
Mevzuatta değişiklik yapılması gerekiyorsa Bakanlık olarak katkı sunmaya hazır olduklarını aktaran Ertem, “Her deneyim öteki bir tedbiri beraberinde getiriyor. Buna da biz bigane kalamayız. Mevzuatımızın kâfi olduğu, kontrollerin yapılması noktasında hassasiyet gösterildiği lakin kontrollerin akabinde kâfi sonuçları alamadığımız üzere bir durum var. Sanki burada caydırıcılıkla ilgili bir sorun mi var? Caydırıcı olma noktasında ya para cezalarını daha fazla yapacağız ya da üretimi durdurmaya ait önlemlere öbür eksiklikleri de alacağız. İlgili bakanlıklarla bunu istişare ederek nasıl bir tahlil getirilebilir, ne yapılabilir, onları yapacağız. Amasra kazasından sonra bu türlü bir çalışmamız olacak” diye konuştu.
Ertem, kazanın neden yaşandığı konusundaki soruya, “Hepimizin üzerinde durduğu havalandırmayla alakalı eksikliğin, tali havalandırma ünitelerinden birisinin kontağının olmadığını ve yetersiz olduğuyla alakalı bir tespit var. Bu tespit, Çalışma Bakanlığımızın tespiti olarak bizde de var. Kazadan 3 gün evvel bitirdiğimiz kontrolümüzde bu eksiklik tespit edilmiş fakat bunun üretimi durdurmayı gerektirecek seviyede olmadığına ait de bir öngörümüz var” karşılığını verdi.
Ertem, kaza öncesinde metan gazı oranının 2’nin üzerine çıktığı istikametinde bir raporlarının olmadığını kelamlarına ekledi.