Human Papilloma Virüsü (HPV), bayan ve erkeklerde birçok kanser cinsine neden olan bir virüstür.
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Prof. Dr. Hüsnü Çelik, yaptığı açıklamada, 200 tipin içerisinde 14 tanesi onkojenik yani kanser açısından yüksek riskli olarak sınıflandırılan HPV tipi manasına geldiğini vurgulayarak, “Bu 14 tipin içerisinde kanser yapma potansiyeli en yüksek olanları 16 ve 18 tipleridir. Dünyada görülen rahim ağzı kanserlerinin yaklaşık yüzde 70’ini tip 16 ve 18, kalan yüzde 30’luk kısmını da başka tip Human Papilloma Virüsleri oluşturmaktadır“ dedi.
HPV NASIL BULAŞIR?
Cinsel yolla bulaşan bu virüsün, az da olsa cinsel dışı yollarla bulaştığına dair hadiselerin da literatürde yer aldığını kaydeden Prof. Dr. Hüsnü Çelik, şöyle devam etti:
“HPV, HPV lezyonları ile ilgilenen cerrahların mide sıvılarında bulunmuş. Yani bu şu manaya geliyor. Bu virüsün tedavisi sırasında kullanılan yakma dediğimiz koterizasyon sürecinde oluşan duman aracılığı ile teneffüs yolundan virüsler bedene girebiliyor.
Ortak kullanılan birtakım cerrahi materyallerden bulaştığına dair de birkaç küçük araştırma da mevcut. Çalışmalar küçük olsa da cinsel dışı yollarla da bulaşabiliyor diyebiliriz. Normalde bu virüsler cildin ciltle teması ile bulaşır. Yani cildin temas etmesi gerekiyor.
Yapılan çalışmalarda genital bölgelerinde HPV taşıyan bayanların, tırnak saç vs. üzere keratin içeren yapılarında da HPV’nin olduğu gösterilmiş. Fakat bu virüs ışığa ve ısıya karşı son derece hassas, yani çabucak kayboluyor. Münasebetiyle cilde rastgele bir bulaş yüzde, saçta vs. olsa bile açık havada güneşte çabucak tesirini yitirebiliyor. Bu durumda bizim için tek kıymetli bulaş yolu cinsel yol olarak kalıyor.”
KANSERLERİN YÜZDE 3’Ü HPV’DEN KAYNAKLANIYOR
Prof. Dr. Hüsnü Çelik, HPV virüsünü erkeklerin de taşıdığını belirterek, “Erkeklerde de penis kanserlerinin nedeni olabiliyor. HPV yalnızca genital kanserler ile alakalı değil. Öteki organlarda da kanser yapabiliyor. İnsanlardaki kanserlerin yaklaşık yüzde 3’ü HPV nedenlidir.
Örneğin; nazofarenks kanserleri, larinks kanserleri, anorektal kanserlerin ve vulva kanserlerinin de bir kısmı HPV aracılıdır. Erkeklerde de genital bölge kanserleri ya da öbür kanserlerden bir kısmı HPV ile oluşabiliyor” diye konuştu.
Kadından erkeğe geçen virüsün erkekten bayana tekrar geçtiği düşünülürse virüs varlığının daima devam ettiği niyetinin yanlış olduğunun altını çizen Prof. Dr. Hüsnü Çelik, “Bu virüs erkeklerde bayanlardaki üzere kalıcı olmuyor. Bu şu demektir; bayandan erkeğe geçen HPV’lerin tamamı erkekten geri bayana geçmiyor. Geçemiyor. Zira erkekte çabucak atılıyor yani temizleniyor. Bu nedenle erkekte yapılan testler birçok sefer negatiftir. Burada anlaşılması gereken temel nokta; HPV havuzuna dışarıdan tekrar HPV gelmediği durumda yani her iki tarafta tek eşli olduğu sürece, virüs logaritmik olarak yok ediliyor” dedi.
“RUTİN DENETİM ÖNEMLİ”
16 ve 11 tip üzere düşük riskli HPV belirtilerinin genital bölgede siğiller, kondilom, kaşıntıyla bir arada lezyonların olabildiğine vurgu yapan Prof. Dr. Hüsnü Çelik şu değerlendirmelerde bulundu:
“Maalesef kanser yapan, 16 ve 18 tip HPV’nin bu türlü belirtileri yok. Çok az bayanda tahminen akıntılarda artış olabilir fakat çoklukla bu tipler taramayla, yani rastgele bir belirtisi olmayan bayanların rutin taramasıyla bulunuyor. Bu taramalar smear testi üzere yapılıyor. Süreç smear üzere bir sürüntü örneği alınmasından ibaret. Bu rutin tarama başlangıç yaşı konusunda dünyanın değişik yerlerinde, değişik kuruluşlar tarafından birbirinden farklı önerililer bildiriliyor.
Mesela Amerikan Kanser Cemiyeti smear testine 25 yaşında başlanmasını tavsiye ediyor. Lakin smear testine çoklukla otuzlu yaşlarda başlanıyor. Türkiye’de de tarama yaşı kendine has olarak belirlenmiş.
Ülkemizde denetimlere 35 yaşında başlanıp, 5 yıl aralıkla yapılması tavsiye ediliyor. Bu aralık, biyolojik altyapısı ve kansere ya da kanser öncüsü lezyonlar oluşturma basamağındaki aktifliğine bakılarak belirleniyor. Mesela bir bayan HPV açısından negatif ise, en az 3 yıl ile 6 yıl ortasında rahim ağzı kanseri gelişiminden yüzde 99 oranında muaftır.
Taramalar, her ülkede hastalığın görülme sıklığına ve bütçesine nazaran geliştirilen programlar dahilinde yapılıyor. Ülkemizde görülme sıklığı yüzde 3-4 civarında. İngiltere ve Almanya, taramaları 5 yılda bir yaparken Amerika yılda 1 olarak tavsiye ettiği taramayı 3 yılda teğe çekti. Burada, ayrılan bütçenin değeri var zira tüm bütçe taramaya verilirse tedavi için de farklı bir bütçe ayrılması gerekebilir.”
SİGARA İÇEN BAYANLARDA 30 KAT DAHA FAZLA
30 ve 35 yaşlarında yapılan HPV taramasının kıymetine değinen Prof. Dr. Hüsnü Çelik, “20 ile 30’lu yaş kümesinde HPV görülme sıklığı çok yüksek olmakla birlikte, tıpkı oranda atılım da çok yüksektir. Yani virüs zaten temizlenmektedir. Münasebetiyle bu yaş kümesinde HPV baktırmanın çok fazla manası olmuyor. Ayrıyeten HPV’nin varlığı tespit edildikten sonra çabucak kanser öncüsü ya da kansere yol açacak diye bir şey yok.
HPV’lerin çok büyük bir kısmı olan yüzde 94’ü, yaklaşık 2 yıl içerisinde temizlenir. 3 yıla ulaşıldığı vakit yüzde 98’i atılmış olur. Uzun periyotta yaklaşık bin ile 10 binde biri kalıcı oluyor. Hangi virüsün dirençli olarak kalacağı yıllar içinde ortaya çıkıyor. Bunu tespit ettiğimiz anda söyleyebilmemiz mümkün değil. Bu ortada, söylediklerim olağan beşerler için geçerli.
Yani bağışıklık sistemini baskılayan bir hastalığa sahipse; sigara kullanıyorsa ki bunu bilhassa vurgulamalıyız, bu oranlar ve müddetler geçerli değil. Zira sigara HPV’ye karşı savunma sistemini direkt etkiliyor ve bloke ediyor. Hasebiyle diyebiliriz ki HPV’nin hastalığa yol açma ihtimali sigara içen bayanlarda 30 kat daha fazla oluyor” dedi.
TEK EŞLİLİK HPV GÖRÜLME SIKLIĞINI AZALTIYOR
Daha çok cinsel yolla bulaşan bu virüsü önleyen tek şeyin kondom olduğunu lakin onun da yalnızca yüzde 50 önleyebildiğini söyleyen Prof. Dr. Hüsnü Çelik şunları kaydetti:
“En değerli korunma usulü tek eşlilik. Çiftlerin tek eşli olması HPV geçişini önlüyor ve insidansını azaltıyor. Gündemde olan bir başka tedbir ise HPV aşıları. Ülkemizde de bulunan 4’lü aşı ve dünyada şimdi hudutlu olan 9’lu aşı. 16 – 18 ile 6 – 11 tiplerine karşı bir aşılama kelam konusu. Rahim ağzı bölgesinde nötrazilan antikorları var. Aşı bu bölgedeki nötralizan antikorları arttırarak HPV’nin tutunmasını engelliyor.”
“Aşı ile bedendeki immun sistem birbirleriyle çok ilintili. Bağışıklık sisteminin en yüksek olduğu periyot, 11 ile 13 yaş aralığıdır. Olağanda 3 doz yapılan aşı, şayet bu yaş aralığında yapılırsa tek dozun bile kâfi olabileceğine dair yayınlar çıkmaya başladı.
Aşı çalışmalarının birinci yapıldığı yaş 13 – 26 yaş ortasıdır. Bu yaş aralığında 2 doz yapılsa bile yeteceğine dair yeni çalışmalar olsa da, biz hala rutin 3 doz öneriyoruz.
Yapılan çalışmalar, aşının 45 yaşın üzerindeki bayanlarda da aktifliği olduğunu gösteriyor. Fakat artan yaşla bir arada aşının koruyuculuğu azalıyor. Olağanda aşının koruyuculuğu yüzde 97 ile yüzde 99 ortasındadır ancak ilerleyen yaşla bir arada korunma oranı biraz daha azalıyor.
Aşı yapılmış olması da tam korunma manasına gelmez zira biz aşıyı 2 tipe karşı yapıyoruz. Hasebiyle öbür tipleri açısından kesinlikle kişinin taramalarına devam etmesi gerekiyor. Dokuzlu aşı yapılsa bile taramalara devam edilmesi gerekiyor. Bu taramaların HPV, smear halinde ve önerilen kılavuzlar çerçevesinde yapılması gerekiyor.”
“HPV KORKULACAK BİR HASTALIK DEĞİL”
Kendinde HPV varlığını bilen bir bayanın, kendinde HPV olduğunu bilmeyen bir bayana nazaran aslında çok daha şanslı olduğunu belirten Prof. Dr. Hüsnü Çelik kelamlarına şöyle devam etti:
“Gerekli değerlendirmeler yapıldıktan sonra ve takiplerine devam ettiği sürece HPV taşıyan bayanda rahim ağzı kanser olma ihtimali neredeyse yok üzere. HPV rahim ağzında çabucak kansere neden olmuyor. Bundan çok daha evvel kanser öncüsü lezyonlar var. Bunlardan da kimilerinde uzunca yıllar sonra kanser ortaya çıkıyor.
Kanser öncüsü lezyonların tedavileri çok kolay ve sedasyon dediğimiz hafif anestezi altında ağrısız bir biçimde 3-5 dakikalık bir süreçle yapılabiliyor. Bunlar günübirlik süreçler ve hastanede yatış gerektirmiyor.
Bir saat içerinde meskenine gidebiliyor. Burada tekrar vurgulanması gerekenleri sıralamak gerekirse en kıymetli basamak bayanların HPV taramasını yaptırması, HPV varlığında gerekli değerlendirmelerin yapılması, bir lezyon varsa tedavisi, rastgele bir lezyon yoksa önerilen takip müddetlerine bağlı kalmasıdır.”
“HPV VARLIĞI GEBELİĞİN ERTELENMESİNİ GEREKTİRMEZ”
İlişkinin devamı noktasında hiçbir pürüz olmadığını vurgulayan Prof. Dr. Hüsnü Çelik, “İlişkide kondom kullanılması geçişleri yüzde 50 oranında azaltacaktır. Fakat kondom gebelikten de koruyacaktır. Dolayısı ile çocuk düşünen çiftlerin bu durumda kondom kullanması önerilemez.
HPV varlığında gebeliği ertelemenin de hiçbir münasebeti yoktur ve bayanlar rahatça gebeliği düşünebilirler. Tekrar vurgulamak gerekirse; her iki partnerin de tek eşli olması durumunda HPV geçişinin önlenmesi emeliyle kondom kullanımı önerilmez.
HPV atılımının hızlanması için kondom kullanılmasını öneren küçük çalışmaların varlığı olmakla birlikte bunlar net bir teklife ispat olacak seviyede değildir. Sonuç olarak tekrarlamak gerekirse; HPV rahim ağzı kanseri ile alakalı olarak görüldüğünden ötürü, kendinde HPV tespit edilen bayanlarda başlangıçta ağır bir gerilim oluşturmakta, çiftler ortasında tartışmalara, bağa orta verilmesi ya da gebeliğin ertelenmesi üzere durumlara neden olmaktadır.
Bunların hiçbirisi hakikat değildir. HPV varlığında münasebet ve gebelik planları devam edebilir. Takipte kalındığı sürece bu virüse bağlı rahim ağzı kanseri olma ihtimali neredeyse yok üzeredir. Tek eşlilik en kıymetli kuraldır” dedi.