Milliyet’ten Didem Özel Tümer, ‘Türkiye Venezuela’da güç de aramasın mı?’ başlıklı yazısında Türkiye’nin Venezuela’daki adımlarını kaleme aldı.
İşte Tümer’in o yazısı:
Rusya – Ukrayna Savaşı’nda bugün, savaşın kendisinden çok, doğurduğu sonuçları konuştuğumuz bir kademeye geldik. Halbuki Dünya’yı savaşa tutuşan bu iki ülke doyuruyormuş, onu öğrendik. Onlar savaşadururken Dünya’nın ‘acından öleceği’ ortaya çıktı. Bu, savaşın sonuçlarından yalnızca biri. Bir yandan da Avrupa’da kavurucu sıcağın altında, önümüzdeki kışın nasıl donmadan geçirileceğinin hesabı başladı.
Öte yandan, tahıl koridoru sıkıntısında imza evresine Türkiye’nin büyük eforuyla ulaşıldı. İmzalar atılır atılmaz, dört bir yandan gelen tebrik ve teşekkürler, teslim edilen bir hak. Lakin, imzaların daha mürekkebi kurumadan Odessa Limanı’na düzenlenen hücum, soru işareti yarattı. Bundan sonraki temel sıkıntı uyum sürecinin işleyişi, verilen kelamlara sadakatin yakından izlenmesi olacak.
Cuma günü, ‘açlık krizine’ hakikat giden ‘gıda krizinde’ kritik imzalar için Dünya gözünü kulağını İstanbul’a çevirmişken, birebir sırada içeride, kabaca “bizim çiftçimiz, toprağımız, hayvanımız var iken ne işimiz var Venezuela’da” biçiminde özetlenebilecek tartışma da bir kere daha gündemdeydi. Tıpkı gün Tarım ve Orman Bakanlığı’ndan gelen, “yurtdışında arazi kiralamıyoruz” açıklaması bu tenkide yanıttı. Açıklamayı görünce, “dışarda Dünya’ya merhem olmaya çalışırken, içerde ikna ile uğraşmak diye buna denir” diye düşündüm.
Konuya aşina olmayanlara kısa bir özet. Tartışmanın fitili Haziran ayı başında Venezuela Cumhurbaşkanı Nicolas Maduro’nun ziyaretiyle ateşlendi. O ziyarette imzalanan mutabakatlardan biri de tarım alanındaydı. Ziyaretten iki gün sonra Tarım ve Orman Bakanı Vahit Kirişci Diyarbakır’da katıldığı bir aktiflikte, Maduro’nun Türkiye’ye, “gelin bizim ülkemizde üretim yapın. 100 kilo buğday üretin 70’ini alın kendiniz dışarıda değerlendirin, 30’unu bize bırakın yeter” dediğini aktardı. İşte bu açıklamadan sonra, “tropik ülkede buğday nasıl yetişir?” sorusuyla başlayan tartışma, üstte ‘kabaca’ tanım ettiğim noktaya kadar geldi dayandı.
Tarım Bakanlığı, tenkitler üzerine evvel, 15 Haziran’da bir açıklama yaptı ve özetle şunları söyledi:
*Venezuela Üretken Tarım ve Yerler Bakanı Wilman Castro Soteldo, “Türk yatırımcıların Venezuela’da 400 bin hektar ziraî alanda yatırım yapabileceklerini” iletti.
*Yapılan teklif, Türkiye için ayrılan ve ‘Turkish land’ olarak isimlendirilen bölgede ziraî yatırım yapılması ve elde edilecek hasılatın yüzde 70’inin yatırımcıya, geri kalan yüzde 30’luk kısmının da Venezuela’ya bırakılması halinde. Yatırımcının elde edeceği hasılatın Türkiye’nin ihracatı için de kullanılabileceği kaydedildi.
*Dünya Ticaret Örgütünün raporlarına nazaran yaklaşık 41 ülke, öbür ülkelerde arazi kiraladı, 62 ülke de topraklarını öbür ülkelere kiraladı yahut sattı. İngiltere başta Afrika’da olmak üzere 4,4 milyon hektar arazi kiraladı. Bu, Danimarka’nın yüzölçümüne eşit. ABD’nin birebir sistemle kiraladığı yerlerin büyüklüğü 3,7 milyon hektar. ABD, İsviçre ve Çin’in Moldova büyüklüğünde kiraladığı tarım yerleri bulunuyor.
Tarım Bakanlığı’nın 3 temel şey söylediği bu açıklamaya nazaran:
Talep onlardan geldi. İsim bile vermişler.
Yüzde 30 onların, yüzde 70 yatırımcının olacak
Dünya’nın önde gelen ‘daha büyük ülkeleri’ de arazi kiralıyor.
ERDOĞAN’IN ZİYARETİNDEN EVVEL PLANLANDI
Cumhurbaşkanı Erdoğan 25 – 29 Temmuz tarihlerinde Meksika, Venezuela ve Arjantin’i ziyaret edecekti. Seyahat duyuruldu fakat Arjantin, ülkenin Cumhurbaşkanı’nın ABD ziyareti nedeniyle listeden çıkıp, BM Genel Sekreteri Guterres’in de katılması planlanan ‘tahıl koridoru’ imzalarının ziyaretle çakışması ihtimali belirince seyahat ertelendi. Maduro’nun talebi ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın talimatıyla Cumhurbaşkanı’nın ziyaretinden evvel Venezuela’da iki ülke ortasındaki işbirliği konusunda yerinde inceleme yapması kararlaştırılan Tarım Bakanı Kirişçi ise evvelce planlandığı üzere Venezuela’ya uçtu. Ve oradaki temaslarına ait paylaşımlarına başlar başlamaz, Türkiye’deki tartışma da kaldığı yerden devam etti. Tenkitler üzerine bakanlık ikinci bir açıklama yaptı ve cuma günü de özetle şunu söyledi: ‘Arazi kiralayan Türkiye Cumhuriyeti değil’, ‘özel kesim yatırım yapmak isterse diye hazırlık yapıyoruz’.
Ayrıca açıklamada buğdaydan hiç bahsedilmiyor lakin soya ve ayçiçeğine atıf var. ‘Türkiye bu 2 eseri büyük oranda ithal ediyor, kâfi arazi olsa bile iklim ve coğrafik şartlar iç talebi karşılamaya kâfi değil’ deniliyor. Anlaşılan Venezuela’da bu iki eserin üretimi üzerinde duruluyor.
ENERJİ DE GİDECEK
Erdoğan’ın ertelenen ziyaretinin Eylül ayındaki BM Genel Kurul’unun ardından gerçekleşebileceği söz ediliyor. Hatta listeye Kolombiya’nın da eklenmesi kelam konusu. Lakin bundan evvel Venezuela’ya bir de güç heyetinin gitmesi planlanıyor. Çünkü Maduro, Türkiye’yi ülkesindeki petrol ve doğalgaz alanında da yatırıma davet etti.
Başta Avrupa ülkeleri olmak üzere Dünya’nın güç açlığını göz önüne alan ABD 2019 yılından bu yana Venezuela’ya uyguladığı ambargoyu, ABD’li petrol şirketi Chevron’un devam eden muafiyetine, Eni (İtalya) ve Repsol (İspanya) şirketlerine de petrol ve gaz üretimi için tekrar lisans vererek gevşetti. Bu gevşemenin artması ihtimaline hazırlık yapan Maduro da Türkiye’ye ‘gelin siz çıkartın’ diyor. İşte bu yüzden önümüzdeki günlerde evvel TPAO ve TPIC’ten bir heyet Venezuela’ya gidecek. Akabinde da Güç Bakanı Fatih Dönmez’in seyahati öngörülüyor.
Şimdi soru şu: Türkiye Venezuela’ya petrol ve gaz için de gitmesin mi?